kloosterHein Stufkensklooster Frankrijk

Bezinningscentrum La Cordelle is bereikbaar:
Telefoon: 0117 391188
Mariastraat 45
4506AD Cadzand
e-mail: info@lacordelle.nl


Wil je het werk van Hein en Brigitte ondersteunen, overweeg dan eens of je een bijdrage kunt leveren aan:
St.Vrienden van La Cordelle


Belangstelling voor een van onze programma's?
inschrijven cursus La Cordelle


 la cordelle op twitter bezoek de facebookpagina van La Cordelle

Columns van Hein Stufkens 2014

Herrie in je hoofd – een vakantiecolumn - juli 2014

‘Ik ga op reis en neem mee…’. Leuk kinderspelletje, en het kan lang duren, want we willen zovéél meenemen: kleding voor alle weersomstandigheden, toiletartikelen, lectuur, elektrische apparaten, laptop, ipod en tablet, zelfs stoelen en tafels, en liefst ook nog onze eigen levensmiddelen; misschien ook oordopjes voor in het vliegtuig of om de nacht door te komen naast een snurkende partner in de caravan.
Die oordopjes beschermen je helaas niet tegen dat wat je ongemerkt meeneemt omdat je het altijd bij je hebt: je innerlijke herrie. Op je tablet stikt het van de apps, maar er bestaat geen app die je aansluit op het lawaai in jezelf, dat bestaat uit al je bewuste of onbewuste herinneringen, gedachten, gevoelens en behoeftes. De boeddhisten spreken in dit verband niet over apps maar over aapjes. Ons brein is een soort apenkooi. Hele families aap springen daar ongeremd rond en ze schreeuwen om het hardst. Boven alles uit hoor je het aapje-van-de-boosheid-over-het-verleden, het aapje-van-de-angst-voor-de-toekomst en het aapje dat al zijn behoeften onmiddellijk bevredigd wil zien.
Als je je eens even af zou sluiten voor de herrie uit de buitenwereld dan zou je al dat lawaai in jezelf gaan opmerken. Je kan er zo van schrikken dat je liefst direct terugvlucht naar alles wat je van jezelf afleidt. Maar als je wat geduld hebt kan je nieuwsgierig worden naar je innerlijke onrust en zin krijgen om je geest te temmen. Dat kan natuurlijk niet in één keer. Maar je kan ’t wel oefenen.
Ik deed dat onlangs op vakantie aan de voet van de Mont Ventoux. Ik ging daar niet heen om  te bewijzen dat ik nog fit genoeg ben om hijgend op de fiets de top te halen. Nee, ik heb daar twee weken zitten kijken naar die gigantische, indrukwekkende berg, en naar de wolken die daar dag in dag uit langs trekken. Mijn meditatieleraar gebruikte dat beeld altijd al. ‘Ga zitten als een berg,’ zei hij dan, ‘en merk al die gedachten en gevoelens op die voortdurend langskomen. De kunst is om je niet door die wolken mee te laten nemen, maar ze voorbij te laten trekken, zoals de berg de wolken voorbij laat trekken terwijl hij zelf onbewogen blijft.’ Als je je niet meer mee laat slepen door die wolken, dan komt er een moment waarop je ervaart dat jij wel gedachten en gevoelens hebt, maar dat die gedachten en gevoelens joú niet hebben, een moment waarop het stil wordt in jou.
Is dat oefenen nuttig? Ja, want dan heb je de innerlijke stilte altijd bij je op je levensreis. Dan heb je een veilige plek te midden van de herrie die elke dag op je afkomt, of als je, zoals Etty Hillesum overkwam, wordt meegesleurd in rampzalige gebeurtenissen.
In de volgepakte treinwagon die haar in 1943 van Westerbork naar Auschwitz bracht, schreef ze op een briefkaart deze psalmtekst: ‘De Heer is mijn hoog vertrek.’ Omdat ze voordien geoefend had kon ze op dat moment in dat ‘hoog vertrek’ rust en ruimte vinden. Van dat oefenen hield ze ook aantekeningen bij. In januari 1942 schreef ze in haar dagboek: ‘Vroeger moest ik me elke keer terugtrekken uit de buitenwereld omdat de vele indrukken me verwarden en ongelukkig maakten. Nu draag ik die ‘stille kamer’ zogezegd in mij mee en kan me er ieder ogenblik in terugtrekken.’ En: ‘Een jaar lang bouwde ik nu al aan de stilte in mij, en ze is tot een zaal geworden.’

Hein Stufkens, juli 2014

terug naar boven

 9 mei 2014 in de kerk van Cadzand

Toespraak van Hein bij gelegenheid van 10 jaar Wereldvredesvlam Cadzand

Beste mensen,

Vandaag precies tien jaar geleden stonden we hier ook.
We ontstaken de Wereldvredesvlam. 
En zoals we toen beloofden hebben we die Vlam in de voorbije tien jaar hier in Cadzand brandend gehouden.
We hebben die Vlam van vrede bovendien verspreid – op veel plekken in de regio en ver daarbuiten.
En ze heeft zichzélf een weg gezocht en gevonden naar de harten van de duizenden mensen uit vele landen die in die tien jaar dit hartverwarmend monument bezochten: toevallige passanten, toeristen, fietsers, maar ook bussen vol mensen uit binnen- en buitenland; én bijzondere gasten, zoals de ambassadeur van Marokko en Arun Ghandi, kleinzoon van Mahatma Ghandi.
Ook werd onze Vlam in Cadzand een bron van inspiratie voor andere gemeentes in Nederland en België, waardoor de Vlam nu bij voorbeeld ook brandt in Venlo en Nijmegen, en in Riemst in België.

Toen ik op 9 mei 2004 hier ook mocht spreken, was het woord ‘geloof’ een kernwoord. 
Ik citeerde Gandhi, die zei: ‘Ik geloof in de absolute eenheid van de mensheid. We wonen misschien wel in duizend kamers, maar ze zijn met elkaar verbonden.’
En we zeiden tegen elkaar dat we ons, ondanks al het geweld in de wereld, zouden laten leiden door het geloof in ‘het visioen van vrede’, dat, zoals Huub Oosterhuis het zo treffend verwoordt, ‘sinds mensenheugenis ons roept’.
We geloofden dat deze kleine Vlam ertoe zou kunnen bijdragen dat alle mensen, van welk geloof, land of volk dan ook, steeds meer zouden gaan beseffen dat we elkaar met respect moeten behandelen, sterker nog: dat we elkaars broeders en zusters zijn.
Dat geloof hebben we in die tien jaar levend gehouden.

Een cynicus zou kunnen opmerken dat het niet veel geholpen heeft.
We hebben in die tien jaar immers tal van oorlogen en gewapende conflicten gezien. Ook op dit moment gaat het geweld nog onverminderd door.
In landen als Afghanistan en Irak en op zoveel andere plaatsen in de wereld vallen nog dagelijks doden. In Syrië voltrekt zich een enorme humanitaire ramp, terwijl de wereld machteloos toekijkt.
Oppervlakkig gezien heeft de cynicus gelijk. Maar als we dieper kijken, dan zien we ook dat zich inmiddels een stille revolutie voltrekt. En die revolutie vindt plaats in de harten van de mensen. Want al slaagt de politiek er niet in overal de vrede te handhaven of te stichten, intussen groeit wereldwijd het besef dat geweld het antwoord niet is op onze problemen.

Laten we moed en hoop putten uit de nieuwe generatie, de kinderen van vandaag.
Met hoeveel enthousiasme hebben duizenden kinderen van tientallen scholen deelgenomen aan ons project ‘Lopend Vuurtje’!
Laten we een voorbeeld nemen aan dat dappere meisje Malala uit Pakistan, die ondanks een aanslag op haar leven, vastbesloten is door te gaan met haar strijd voor onderwijs voor meisjes in haar land en in alle landen.
De oude helden, zoals Mandela, zijn dood. Maar hun élan leeft verder in de nieuwe generatie.

De nieuwe generatie geeft ons alle reden om te blijven geloven in dat visioen van vrede.
Het wordt steeds duidelijker dat onze toekomst in de wereld alleen maar een gezamenlijke toekomst kan zijn. En de kinderen van vandaag weten dat beter dan hun ouders en grootouders.
Ze reizen de wereld rond, hebben vrienden over alle grenzen heen, zijn in een wereldwijd web met elkaar verbonden, permanent met elkaar in contact.
Hun vaderland is de wereld.

Tien jaar geleden was een kernwoord: ‘geloof’: geloof in dat visioen van vrede.
Maar vandaag zou ik daar een ander woord aan toe willen voegen. En dat woord is ‘hoop’.
De Wereldvredesvlam is ontstaan vanuit geloof, maar wat ze aanwakkert in de harten van velen, dat is hoop.
Hoop bezielt de nieuwe generatie,  hoop geeft ons de kracht om vol te houden en door te gaan, ook hier in Cadzand.
Een vredestichter van de oude generatie, de in 2011 overleden voormalige Tsjechische dissident en president V.Havel, heeft eens heel treffend omschreven wat die hoop inhoudt.
Het zei dat het erom gaat dat we ons in trouwe toewijding blijven inzetten voor de goede zaak, ongeacht of we daar onmiddellijk resultaten van zien.
Dat is wat de Stichting Wereldvredesvlam Cadzand in de voorbije tien jaar heeft gedaan, met grote inzet van een actieve werkgroep van mensen die hun tijd en energie vrijwillig ter beschikking stelden voor dit vredeswerk.
Dat is waarmee we, met vreugde en in vertrouwen, ook in de toekomst door zullen gaan.
Ik laat, aan het slot van deze toespraak, graag de woorden van Havel hier klinken, ter inspiratie, en ter bemoediging voor het werk dat ons na deze feestelijke bijeenkomst weer wacht.

HOOP           

Diep in onszelf dragen we de hoop.
Als dat niet het geval is, is er geen hoop meer.

Hoop is een kwaliteit van de ziel en hangt niet af van wat er in de wereld gebeurt.
Hoop is niet voorspellen of vooruitzien.

Het is een gerichtheid van de geest, een gerichtheid van het hart,
voorbij de horizon verankerd.

Hoop in deze diepe en krachtige betekenis
is niet hetzelfde als vreugde omdat alles goed gaat
of bereidheid  je in te zetten voor wat succes heeft.

Hoop is ergens voor werken omdat het goed is,
niet alleen omdat het kans van slagen heeft.

Hoop is niet hetzelfde als optimisme.
Evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen.

Wel de zekerheid dat iets zinvol is, ongeacht de afloop of het resultaat.
Hoop op de toekomst tegenover in het hier en nu zijn.

terug naar boven

COLUMN april 2014

Nieuw leven in de boekmakerij!

Na een periode van minder activiteit heeft mijn goede vriend Hans Luyten de boekmakerij Dabar-Luyten, die hij zoveel jaren samen met Catharina Visser en Renée Rietveld vorm gaf, onlangs een doorstart gegeven.
Aangezien we al dertig jaar samen met veel plezier aan boeken werken (Dabar-Luyten gaf onder meer de meeste van mijn gedichtenbundels uit), kon het niet uitblijven dat we ook nu weer een aantal boekenprojecten samen ter hand namen. Een eerste resultaat daarvan was in het najaar van 2013 het boek Kust, een meditatief  kijkboek met foto’s van Josephine Heinemans en haiku van mij.
Daarna werkte ik samen met Hans Luyten en anderen aan de redactie van een nieuwe serie boekjes, die de titel kreeg ‘Lijnen van Licht’. Voor die boekjes wordt steeds aan een aantal auteurs gevraagd om een bijdrage te leveren rond een thema. Tot nu toe verschenen bij voorbeeld de titels: Compassie, Niet-Weten, Pijn, Stil, Aandacht.
Ook mensen uit de kringen van La Cordelle leverden al artikelen: Bea van der Gucht en Hilde Debacker bij voorbeeld in het boekje Niet-Weten, en Dick Stap in Aandacht.
In mei 2014 verschijnt een nieuwe uitgave in deze serie met als thema: Eenzaam. Daarin onder meer een artikel van Klaas-Jan Pos, Henny Schrauwer en Marieke van Nimwegen, ook goede bekenden bij La Cordelle…
Als voorpublicatie vind je hieronder een bijdrage die ik voor het boekje Eenzaam schreef.
Hopelijk maakt ’t je nieuwsgierig naar de rest…
Hein
N.B. De boekjes zijn verkrijgbaar bij dabar-luyten (www.dabarluyten.nl) en een aantal van de titels ook bij ons in La Cordelle.

Eenzaamheid, je vriendin

 ‘Zachtjes tikt de regen op m’n zolderraam, ‘t ritme van de eenzaamheid…’
Al in 1963 kwam Rob de Nijs met dit liedje, en vijftig jaar later zingt hij het nog steeds.
Zwelgend in mijn eigen eenzaamheid, zong ik het destijds als puber van harte mee op mijn zolderkamertje.
Nee, eenzaamheid is niks nieuws. Het is van alle tijden, en het bloeide zeker ook welig in die jaren ‘60, de nadagen van het existentialisme. Populaire Franse denkers als Sartre en Camus zagen eenzaamheid zo’n beetje als het centrale gegeven in het menselijk bestaan: de mens is ongevraagd ‘in de wereld geworpen’, de anderen zijn de hel, we zijn ‘vreemdelingen’ in dit leven.
Bovendien werden in die jaren vertrouwde christelijke geloofssystemen op de helling gezet. Het boek Honest to God, ook uit 1963, van de anglicaanse bisschop John Robinson, werd een controversiële bestseller. In de voetsporen van de existentialistische theoloog Paul Tillich schafte hij het idee van een God ergens buiten of boven ons af, en herdefinieerde God als ‘de grond van ons bestaan’. En de katholieken kregen hun eigen revolutie met het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965).

Voor een katholieke puber dus een verwarrende tijd.
Maar ik troostte mij met het Franse chanson. Dat klinkt wellicht wat snobistisch in de oren van de generaties nadien, die ten prooi zijn gevallen aan het door de Engelse taal gedomineerde popgeweld. Maar toen was Frans nog een verplicht vak op school en scoorden bij voorbeeld chansonniers als Jacques Brel (Ne me quitte pas, 1959), Adamo (Vous permettez, monsieur? 1964), Georges Moustaki (Milord, 1959, beroemd geworden door Edith Piaf) en Gilbert Becaud (Et maintenant, 1961) ook in Nederland en Vlaanderen hoog op de hitlijsten.
De laatste twee, Moustaki en Becaud, schreven allebei een lied over eenzaamheid. Die zijn mij altijd bijgebleven. En nu, een halve eeuw later, komen ze boven als ik probeer wat gedachten te ordenen over eenzaamheid.

De twee chansons verwoorden twee verschillende manieren van omgaan met eenzaamheid.
Laten we beginnen met het lied van Gilbert Becaud.
Het heet: ‘La solitude, ça n’existe pas’(‘De eenzaamheid, die bestaat niet’). Het lied lijkt geschreven als een reactie op een verloren liefde. Want in het laatste couplet richt hij zich tot een meisje, wanneer hij zegt: ‘Je vergist je, kleine meid, als je gelooft dat ik wanhopig ben.’ (Tu te trompes, petite fille, si tu me crois désespéré.)  
Vervolgens heeft hij wel voldoende zelfkennis om te zien: ‘Van nature heb ik schrik voor de leegte.’(Ma nature a horreur du vide.)Maar daarna komt hij met zijn vluchtreactie:Het universum heeft jou vervangen’ (L’univers ‘t a remplacée.), en roept, zijn eenzaamheid overschreeuwend, dat hij kan vertrekken als hij wil….
‘Als ik wil kan ik vertrekken (Si je veux, je peux m’en aller)
naar Hawaii, naar Woodstock of elders (à Hawaii, à Woodstock ou ailleurs
en daar weer duizenden vinden (et y retrouver des milliers)
die zingen om minder bang te zijn.’ (qui chantent pour avoir moins peur.)
Ja, dat herken ik: je groot houden en jezelf zo veel mogelijk afleiden van je eenzaamheid, al heeft iedereen daar zo z’n eigen methodes voor.
Bij Becaud zijn dat, zoals hij eerder in dit lied zingt: zijn radio en zijn teevee, zijn plekje in het Café du Nord, zijn vrienden aan de flipperkast en als het erg koud wordt zijn petites soeurs des coeurs, vrij vertaald ‘zusjes van liefde’ (wat aanzienlijk prettiger klinkt dan: de hoeren).
En zo kan je jezelf misschien inderdaad een tijdje wijs maken dat eenzaamheid niet bestaat.

Ik voel me meer aangesproken door de benadering van Georges Moustaki.
In zijn chanson ‘Ma solitude’ (‘Mijn eenzaamheid’) bezingt hij op poëtische wijze
zijn relatie met zijn eenzaamheid alsof ze een goede vriendin is, ja zelfs een geliefde.
Hij kijkt haar recht in het gezicht en zit face à face met haar op zijn bed. Zo brengen ze lange nachten samen door. En haar trouw kent geen grenzen:
‘Elle ne me quitte pas d’un pas (Zij wijkt geen stap van mijn zijde,)
fidèle comme une ombre (trouw als een schaduw.)
Elle m’a suivi ça et là (Zij is mij her en der gevolgd)
aux quatres coins du monde.’ (naar alle vier de windstreken.)
Hij heeft veel tranen om haar vergoten, zingt hij, maar ook zo ontzettend veel van haar geleerd. Zelfs als hij haar afwijst blijft ze trouw. En mocht hij ooit de voorkeur geven aan een andere minnares, dan nog zal zij op zijn laatste dag zijn laatste gezellin zijn (Et, si je préferais l’amour d’une autre courtisane, elle sera à mon dernier jour ma dernière compagne).
Het refrein zegt dan ook steeds weer: ‘Non, je suis jamais seul avec ma solitude.’(Nee, ik ben nooit alleen met mijn eenzaamheid.)

Vriendschap sluiten met je eenzaamheid, ik weet uit ervaring dat dat uiteindelijk de vruchtbaarste weg is. De eenzaamheid hoort fundamenteel bij ons leven als mens. Het is belangrijk om je eenzaamheid niet te overschreeuwen en te ontkennen, maar haar in de ogen te zien en zelfs regelmatig op te zoeken en te koesteren.
De dichter A.Roland Holst, die ik ook al lees sinds de regen zachtjes op mijn zolderraam tikte, schreef ooit: ‘Er deugt geen woord of ‘t is vanuit / alleen-zijn met mijzelf geschreven.’ De eenzaamheid maakt je tot een authentiek mens. Ze brengt je bij jezelf, bij je verborgen bronnen van liefde en creativiteit en bij je verbondenheid met de dragende grond van je bestaan.

Hein Stufkens, april 2014

terug naar boven

>